Giải pháp xử lý ẩm cho sấy khô và bảo quản hạt giống
Những điều kiện sấy khô và bảo quản không thích hợp trong
quá trình xử lý hạt giống có thể gây ra tác động tiêu cực đến tuổi thọ của
chúng. Tổn thất về khả năng phát triển, đổi màu, sản sinh độc tố và sự sinh sôi
nấm mốc có thể diễn ra nhanh chóng nếu không có những biện pháp phòng ngừa
thích hợp.
Sấy khô hạt giống:
Lượng hơi ẩm hiện diện trong hạt giống ảnh hưởng trực tiếp đến cả chất lượng và
khả năng lưu trữ trong ngắn hạn và dài hạn của chúng. Nói chung, sây khô hạt
giống để đạt được mức độ ẩm bên trong chúng từ 4 – 6% sẽ làm chậm một cách đáng
kể tốc độ hư hỏng của hạt.
Giải pháp đơn giản nhất và đạt hiệu quả kinh tế cao nhất là
giải phóng lượng hơi ẩm trong sản phẩm ra môi trường không khí xung quanh. Điều
này có thể đạt được một cách tốt nhất thông qua máy xử lý ẩm công nghiệp hoạt
động theo nguyên lý hấp thụ hơi ẩm. Máy xử lý ẩm công nghiệp Bry-Air, bằng cách duy
trì một mức độ hơi ẩm thấp hơn trong không khí, có thể gia tăng khả năng sấy và
tốc độ sấy. Theo kinh nghiệm, để tối ưu hóa khả năng sấy với mức tiêu thụ điện
năng tối thiểu, và để giữ được khả năng nẩy mầm trong hạt giống, cần đảm bảo
nhiệt độ sấy ở mức 380C và độ ẩm tương đối ở mức 5%.

Bảo quản hạt giống:
Việc bảo quản hạt giống an toàn là điều quan trọng vì nhiều lý do. Tất nhiên
hạt giống phải được bảo quản để sử dụng làm thực phẩm cho con người và động
vật. Khả năng phát triển của hạt giống cũng phải được bảo vệ cho nhiều mục đích
sử dụng khác nhau. Những yếu tố chính ảnh hưởng đến chất lượng của hạt giống
là:
- Việc xử lý hạt giống trong quá trình thu hoạch.
- Dạng xử lý hạt giống.
- Phương pháp sấy khô.
- Kiểm soát môi trường trong suốt quá trình lưu trữ, đặc biệt là nhiệt độ và độ
ẩm tương đối.
Với những yếu tố được liệt kê ở trên, chúng ta sẽ xem xét chi tiết hơn đến một
khía cạnh rất quan trọng, đó là kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm trong suốt quá
trình bảo quản của nhiều loại hạt giống khác nhau. Chắc chắn là hai tham số
quan trọng nhất trong việc xác định tuổi thọ của hạt giống là lương hơi ẩm bên
trong hạt giống và nhiệt độ lưu trữ.

Điều
kiện lưu trữ tùy thuộc vào mục đích sử dụng trong tương lai của hạt giống. Việc
lưu trữ hạt giống đòi hỏi phải bảo vệ hạt tránh khỏi nước, nhiễm bẩn, động vật
gặm nhấm, nắm mốc, hỏa hoạn…Tuy nhiên, độ ẩm tương đối và nhiệt độ là những yếu
tố then chốt nhất để đảm bảo chất lượng hạt trong suốt thời gian lưu trữ. Hai
yếu tố này liên quan mật thiết với nhau. Trong trương hợp lưu trữ ngắn hạn, mối
quan hệ giữa chúng có thể được diễn tả theo một quy luật đơn giản, đó là nhiệt
độ lưu trữ (tính bằng độ F) cộng với độ ẩm tương đối luôn bằng 100. Ví dụ, 600F
(160C) tại mức độ ẩm tương đối 40% hoặc 550F (130C)
tại 45% hoặc 650F (180C) tại 35%. Trong hầu hết các
trường hợp nhiệt độ đọng sương được duy trì bên trong khu vực lưu trữ đạt xấp
xỉ từ 1,5 - 20C. Đây là điều kiện tốt cho lưu trữ ngắn
hạn.
Trong
trường hợp lưu trữ dài hạn, việc xem xét nhiệt độ và độ ẩm tương đối có một
chút khác biệt. Nếu nhiệt độ lưu trữ không vượt quá 160C và độ ẩm
tương đối không vượt quá 10%, hầu hết các loại hạt giống sẽ giữ được khả năng
phát triển như lúc đầu trong vài năm. Hạt giống sẽ giữ được khả năng phát triển
trong 20 năm hoặc hơn khi được lưu trữ tại nhiệt độ từ 1,5 – 4,50C
và độ ẩm tương đối 40%. Có một vài phương pháp được sử dụng phổ biến:
Cách
thức thông thường
Những
kho lưu trữ hạt giống quy mô lớn thường được xây dựng mà không kiểm soát không
khí bởi vì chi phí dành cho hệ thống điều hòa quá cao. Những kho lưu trữ nhỏ
thường có hệ thống điều hòa không khí, nhưng hiếm khi độ ẩm có thể được kiểm
soát hiệu quả bằng hệ thống điều hòa không khí. Trong cả hai trường hợp, hạt
giống có thể hấp thụ hơi ẩm từ không khí, làm giảm tuổi thọ hạt và thúc đẩy sự phát
triển của nấm mốc.
Một
phương pháp có thể hạn chế đến mức thấp nhất vấn đề trên là đóng gói hạt giống
trong những túi chống ẩm. Cách làm này có thể đem lại hiệu quả trong một số
trường hợp, nhưng nó có một số hạn chế. Đóng bao hạt giống có thể hạn chế việc
hấp thụ hơi ẩm, nhưng nếu hạt giống không được sấy khô một cách đồng đều trước
khi đóng gói sẽ làm cho hạt mau hư hỏng. Điều này đặc biệt đúng trong những kho
lưu trữ nhiệt độ thấp. Lượng hơi ẩm dư thừa sẽ ngưng tụ thành nước bên trong
túi đựng hạt giống khi ở nhiệt độ thấp, làm cho nấm mốc sinh sôi nảy nở nhanh
chóng. Việc đóng bao cũng tốn kém và hạn chế sự linh hoạt.
Một
phương án khác là kiểm soát độ ẩm thông qua hệ thống điều hòa không khí. Hạn
chế của phương pháp này là chi phí đầu tư ban đầu, chi phí vận hành và mức độ
khô ráo có thể đạt được. Hệ thống điều hòa không khí phải lớn hơn bình thường,
và tiêu tốn năng lượng tái gia nhiệt để trở thành một máy xử lý ẩm hiệu quả. Nó
tương đối tốn kém để lắp đặt và vận hành. Nói chung, hệ thống điều hòa không
khí không thể đạt được mức độ ẩm thấp theo như yêu cầu để lưu trữ hạt giống.
Tại mức nhiệt độ và độ ẩm thấp, dàn lạnh sẽ đóng băng. Một điều rõ ràng là cần
phải có một giải pháp hiệu quả hơn. Câu trả lời nằm ở máy xử lý ẩm công nghiệp
hoạt động theo nguyên tắc hấp thụ.
Giải
pháp xử lý ẩm
Các
kho lưu trữ hạt giống cần vốn đầu tư rất lớn. Chi phí cho hạt giống lớn, và
trong nhiều trường hợp nghiên cứu, hạt giống không thể thay thế với bất cứ giá
nào. Tiền của và công sức bỏ ra có thể mất đi một cách nhanh chóng khi hạt
giống bị nấm mốc tấn công. Nguyên nhân dẫn đến thiệt hại này là do quá nhiều
hơi ẩm trong hạt giống kết hợp với nhiệt độ ấm cung cấp một môi trường lý tưởng
cho vi khuẩn phát triển.
Máy xử
lý ẩm công nghiệp hoạt động theo nguyên tắc hấp thụ hơi ẩm
kiểm soát không khí xung quanh hạt giống để chúng không thể hấp thụ quá nhiều
hơi nước làm cho nấm mốc phát triển. Giải pháp này sẽ giúp bảo vệ hạt giống tại
bất kỳ nhiệt độ nào mà không gây ra vấn đề đóng băng và giảm hiệu quả.
Những
ích lợi của giải pháp xử lý ẩm:
·
Kéo
dài thời gian lưu trữ.
·
Cải
thiện chất lượng không khí trong khu vực lưu trữ: khi nấm mốc được loại bỏ, môi
trường làm việc cho nhân viên được cải thiện đáng kể. Môi trường khô ráo có thể
giảm được lượng vi khuẩn sinh sôi chỉ bằng 1/10 so với bình thường.
·
Đảm
bảo lưu trữ lạnh an toàn: tại nhiệt độ thấp hạt giống kéo dài tuổi thọ lâu hơn.
Bởi vì máy xử lý ẩm công nghiệp hoạt động theo nguyên tắc hấp thụ làm việc hiệu
quả tại nhiệt độ thấp cũng như nhiệt độ cao, vì thế có thể lưu trữ hạt giống
tại bất kỳ nhiệt độ nào mà không phải lo lắng về độ ẩm cao.
·
Tránh
được phí tổn tái đóng gói: máy xử lý ẩm công nghiệp hoạt động theo nguyên tắc
hấp thụ giúp ngăn ngừa hiện tượng hồi ẩm, vì thế không cần phải đầu tư thời
gian và tiền bạc để đóng gói hạt giống trong những túi chống ẩm.
·
Giảm
chi phí: lưu trữ hạt giống tại mức độ ẩm thấp giúp tiết kiệm năng lượng, kéo
dài tuổi thọ hạt giống và ngăn ngừa hao hụt trong lưu trữ. Những ích lợi này
góp phần tiết kiệm chi phí.
Phan
Minh Tuấn